Na przestrzeni lat w DOMU CIEKAWYCH SPOTKAŃ odbyło się wiele spotkań „ustawieniowych”, dlatego poniżej przedstawiamy artykuł w temacie „pola” wg Berta Hellingera. To metoda pracy terapeutycznej budząca kontrowersje i skrajne emocje. Jedni dziękują za uczestnictwo w warsztatach widząc w nich pomoc w uporządkowaniu życie, inni domagają się jej zakazania, nazywając twórcę – Berta Hellingera – hochsztaplerem. Wbrew wrogim opiniom, ustawania wciąż są popularne i ewaluują od obszaru rodzinnego do sfery biznesu.
CZAS TO PIENIĄDZ,
CZYLI JAK MOŻE WYGLĄDAĆ PORZĄDEK W ORGANIZACJI
Przyglądając się współczesnym organizacjom i sposobowi ich funkcjonowania mogą przychodzić nam na myśl różne metafory: organizacja jak rodzina, gdzie skupiamy się bardziej na budowaniu bliskich relacji niż na zadaniach, jak zespół jazzowy, gdzie wyobrażamy sobie że współgra i współbrzmi każdy element, jak organizm, gdzie istotą staje się efektywne i sprawne funkcjonowanie, jak tradycja, dla której ważne jest poszanowanie dla autorytetu i wykorzystanie dawnych zasobów. Metafory na temat rodzajów i sposobów widzenia organizacji można mnożyć i poszerzać, ale wyraźnie widać, że cechą wspólną rożnych podejść jest widzenie firmy, instytucji, organizacji jako systemu. System ten obejmuje sposób zarządzania, cele, zadania, normy, komunikację w firmie, sposób motywacji, ale także specyficzną atmosferę pracy, klimat, wzajemne relacje pomiędzy wszystkimi pracownikami firmy.
USTAWIENIA ORGANIZACYJNE
Osoby mające doświadczenia pracy w różnych organizacjach, niezależnie od pełnionej funkcji, czy stanowiska mogą na własnym przykładzie zaobserwować, że nie ma firm idealnych, mogą być tylko wystarczająco dobrze funkcjonujące. W każdej firmie, na każdym etapie jej rozwoju znajdzie się jakiś element, który nie działa, tak dobrze jak zaplanowano, lub jak nam się wydaje, że powinno. Zdarza się, że świetnie funkcjonujący dział sprzedaży nagle słabnie i znacznie spadają zyski firmy, po wprowadzeniu nowej osoby na stanowisko logistyka mnożą się konflikty z działem handlowym, chociaż każdy stara się jak najlepiej wykonywać swoje zadania, dobrze pracujący do tej pory zespół projektowy traci motywację do pracy i przestaje efektywnie realizować ustalone cele, w firmie zaczynają pojawiać się konflikty i traci ona swój dobry wizerunek zewnętrzny. Zjawiska te wydają się typowe i pewnie osoby zarządzające potrafią wymyślać sposoby na rozwiązanie tych niekorzystnych sytuacji…prawdziwy problem pojawia się wtedy, kiedy „nic nie działa,” kiedy nie możemy znaleźć przyczyny trudności, albo kompletnie nie rozumiemy, co się zepsuło w naszym systemie.
Coraz częściej do pracy z trudnościami pojawiającymi się w organizacji trenerzy i doradcy wykorzystują metodę ustawień systemowych. Jest ona oparta na doświadczeniach pracy z rodzinami według Berta Hellingera. Praktycy pracujący tą metodą podkreślają wyraźnie różnicę istniejącą pomiędzy systemami rodzinnymi i organizacyjnymi. Do rodziny należy się przez całe życie, z firmy można odejść, chociaż ta decyzja nie jest łatwa i zwykle uwzględnia czynniki zewnętrzne panujące na rynku pracy. Często pozostajemy w organizacji kosztem własnych wewnętrznych nastawień emocjonalnych, przekonań, postaw, osobistej satysfakcji z wykonywanej pracy.
Koncepcja pracy z organizacjami metodą ustawień powstała około 8 lat temu i rozwija się intensywnie na zachodzie Europy, szczególnie w Niemczech, stopniowo również w innych krajach. Metoda ustawień organizacji swoją wzrastającą popularność zawdzięcza między innymi faktowi, że w stosunkowo krótkim czasie („Czas to pieniądz”) można osiągnąć wgląd w powiązania systemowe, w ich niekorzystny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, jak również znaleźć optymalne rozwiązanie. W poszukiwaniu korzystnej alternatywy nie jest konieczna praca z całym zespołem organizacji, co zmniejsza koszty przedsiębiorstwa związane z działaniami szkoleniowymi i treningowymi. Pracując z przedsiębiorcą, osobą zarządzającą, kierownikiem, można zrezygnować z udziału całej załogi w procesie rozwiązywania konkretnych trudności organizacyjnych (Szewczyk A., 2002).
Ustawienia systemowe znajdują zastosowanie w poszukiwaniu odpowiedzi na bardzo różne zagadnienia:
- Przyczyny konfliktów w miejscu pracy
- Problemy na poziomie zarządzania i kierowania firmą
- Spadek motywacji pracowników
- Szybsze osiąganie celów, efektywna realizacja zadań
- Strukturalne i personalne zmiany w przedsiębiorstwie
- Zainteresowanie klientów produktem
- Trudności w skutecznym prowadzeniu negocjacji
- Problemy finansowe firmy
- Problemy z rozwojem firmy i pracowników
- Trudności w komunikacji i przepływie informacji w przedsiębiorstwie
- Znalezienie właściwego dla siebie miejsca w firmie
- Wybór optymalnej dla siebie ścieżki rozwoju zawodowego
- Poszukiwanie pracy, którą mamy szansę utrzymać
Wykorzystanie rozwiązań pokazujących się dzięki pracy metodą ustawień organizacyjnych uzależnione jest od odwagi przedsiębiorców, ich wcześniejszego przygotowania, bądź pozytywnego doświadczenia z metodą jako taką, oraz od osobistej gotowości na zobaczenie zupełnie innego obrazu niż mieliśmy w głowie do tej pory.
Metoda ma charakter wyraźnie praktyczny, nie tworzy się w niej skomplikowanych teorii dotyczących organizacji, formułuje się jednak podstawowe prawa i zasady funkcjonowania organizacji jako dynamicznego systemu, którego potrzeby muszą być zaspokojone, aby mógł on istnieć i rozwijać się (Kwasiborska E.,2005).
Praca ustawieniowa, dotycząca różnych problemów w organizacji odbywa się najczęściej na spotkaniach prowadzonych przez doświadczonego doradcę, trenera („ustawiacza”), który posiada gruntowne szkolenia z zakresu metody i dobrze zna strukturę organizacji. Potrafi więc odnieść przedstawione prawa do konkretnego systemu, w taki sposób, aby poszukiwać skutecznych sposobów rozwiązania problemu. Spotkania organizowane są przez specjalne ośrodki zewnętrzne zajmujące się takim sposobem pracy. Z zajęć może skorzystać każdy, kto jest zainteresowany tą metodą, lub chce rozwiązać jakiś problem związany z funkcjonowaniem organizacji, rozwojem własnej kariery, podejściem do sytuacji pracy, rezygnacji z dotychczasowej roli zawodowej, itp. Na seminariach zewnętrznych zwykle spotykają się osoby obce, niezagrażające sobie. Wnoszą tym samym różne tematy, mogą dzielić się doświadczeniem i służyć sobie nawzajem jako „reprezentanci” systemów organizacyjnych. Możliwe są także seminaria w ramach jednej firmy, ale wówczas należy szczególnie zadbać, aby osobiste cele, przekonania, pełnione w organizacji role nie rzutowały na sposób ustawień.
W pracy tą metodą doświadczeni trenerzy biorą też pod uwagę uzasadnioną trudność i niechęć menadżerów do ujawniania niektórych danych o firmie. Proponuje się wtedy dyskretne formy pracy:
- Udział w grupie otwartej z zastosowaniem „ustawienia zakrytego,” gdzie uczestnicy nie mają żadnych danych dotyczących firmy, podstawowe informacje ma jedynie osoba prowadząca.
- Udział w sesji zamkniętej, poprowadzonej specjalnie dla jednego klienta, gdzie grupa reprezentantów konieczna do poprowadzenia ustawienia jest specjalnie wynajęta, nie ma związków z menadżerem, posiada odległe zawody, nie konkuruje na rynku.
- Udział w sesji indywidualnej, bez obecności innych osób, z wykorzystaniem rekwizytów. Tego typu spotkania stosuje się w coachingu, doradztwie personalnym, dotyczącym rozwoju kariery, a przede wszystkim w podejmowaniu istotnych dla systemu organizacji decyzji finansowych, restrukturyzacyjnych, dużych zmian związanych z prywatyzacją.
Metoda ustawień organizacyjnych jest nowym sposobem pracy ze strukturami firmy. Nie jest jedynie techniką. Można z powodzeniem wykorzystać w pracy doradczej jej filozofię, sam sposób myślenia o systemach organizacji. Rozwija się intensywnie dzięki swojej skuteczności i prostocie. Pozwala na szybkie odkrycie uwikłań systemowych, jakie niekorzystnie wpływają na organizację i znalezienie pozytywnego rozwiązania. Może zaoszczędzić czasu i pieniędzy niejednemu pracodawcy. Udział w pracy tą metodą wymaga osobistego zaangażowania i chęci przyjrzenia się problemowi z całkowicie zaskakującej perspektywy. W czasie ustawień wiele rzeczy zadziwia, wywołuje trudne emocje, bezradność, gdy rzeczywistość przeciwstawia się rozumowi. Okazuje się jednak, że czasem wystarczy tylko patrzeć i być otwartym na nowy obraz, który się pojawi i wszystko powoli zaczyna działać….
Zachęcam do przyglądania się, w jakim kierunku ustawienia systemowe będą się rozwijać w polskim biznesie, ja zrobię to chętnie.
Źródło: Tarkowska M. (2005). Serwis HR, Warszawa.
Literatura:
- Kwasiborska Ewa. (2005). Hellinger w biznesie.www.helliner.pl
- Szewczyk Aleksandra. (2002). Czerpiąc ze źródła. By SPES, Stockach.
- Tieger Paul D., Tieger B. (1995). Rób to, do czego jesteś stworzony. Studio EMKA, Warszawa.
- Weber Gunthard. (2004). Terapia systemowa Berta Hellingera. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.